Article / interview
Medycyna, która działa przez komunikację. Rozmowa z prof. Hanną Serkowską (część 1)
Profesor Hanna Serkowska, literaturoznawczyni i italianistka, od około dekady zajmuje się medycyną narracyjną, związkami medycyny, zdrowia i choroby oraz literatury i sztuki. Co spowodowało, że zainteresowała się tą tematyką? Jakie doświadczenia życiowe i lekturowe miały na to wpływ? Dlaczego jej zdaniem powinno się mówić raczej o medycynie komunikacyjnej, a nie o narracyjnej? I jak postrzega rozwój medycyny narracyjnej (czy też komunikacyjnej) w innych krajach (m.in. we Włoszech i Holandii) oraz szanse na jej dalszy rozwój?
O osobistych doświadczeniach, spostrzeżeniach i refleksjach z profesor Hanną Serkowską rozmawia Marta Chojnacka-Kuraś.
Hanna Serkowska – profesor, literaturoznawczyni, pracuje w Katedrze Italianistyki UW; obszar jej zainteresowań, początkowo związany ściśle z kulturą, językiem i literaturą Włoch, stopniowo poszerzał się o zagadnienia komparatystyki, teorii i krytyki literackiej, problemy historii i historiografii, a także ageing studies (studia nad starzeniem się) i humanistyki medycznej. Jest autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018) oraz współredaktorką numeru „Tekstów Drugich” (1/2021) poświęconego medycynie narracyjnej. Jej najnowszy dorobek to projekty i publikacje poświęcone żałobie, eutanazji, a także depresji i jej obrazom w kulturze współczesnej; depresji dotyczy m.in. artykuł Nie daję łajbie żadnych szans. Depresja: choroba czy rozczarowanie? w „Ruchu Literackim” (2023). Obecnie Hanna Serkowska pracuje nad książką Godzina “D” – języki depresji. Opracowuje też tom zbiorowy o narracjach lekarskich.
Publikacje wymienione w rozmowie:
- Rita Charon, Narrative Medicine: Honoring the Stories of Illness, Oxford, 2006.
- Elinor Cleghorn, Wybrakowane. Jak leczono kobiety w świecie stworzonym przez mężczyzn, przeł. Adrian Stachowski i Paulina Surniak, Poznań 2024.
- MK Czerwiec, Ian Williams, Susan Merrill Squier, Michael J. Green, Kimberly R. Myers, and Scott T. Smith, Graphic Medicine Manifesto, University Park, PA, 2015.
- Przemysław Czapliński, Narracje i medycyna, „Teksty Drugie” 2021, nr 1.
- Hanna Serkowska, Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie, Toruń 2018.
- Hanna Serkowska, Nie daję łajbie żadnych szans. Depresja: choroba czy rozczarowanie?, „Ruch Literacki” 2023, nr 4 (379), s. 497-513.
Wspomniane zostały ponadto:
- „syndrom Yentl”, czyli błędne diagnozowanie kobiet w sytuacji, gdy występujące u nich objawy nie są charakterystyczne dla mężczyzn. Zjawisko to opisała w 1991 roku kardiolożka Bernadine Healy (The Yentl Syndrome, New England Journal of Medicine, 325, s. 274–276).
- Alzheimer Café Amsterdam West | Alzheimer Nederland
- Poesia Presente Lab - Poetry Therapy Italia. Rivista di poesiaterapia a cura di millegru
- Onvergetelijk Museum
- projekty prof. Stefano Calabrese
- studia w Modenie: Master in Medical Humanities :: Unimore Academics
- Master's Degrees Narrative Medicine | Columbia University School of Professional Studies
O medycynie narracyjnej rozmawiamy już po raz trzeci w naszym cyklu o „polonistyce zaangażowanej”. Zachęcamy do wysłuchania pozostałych dwóch odcinków na ten temat:
- Między językiem a medycyną. Marta Chojnacka-Kuraś o medycynie narracyjnej i humanistyce medycznej
- Spotkanie jako przywilej. Adrianna Beczek o medycynie narracyjnej w praktyce klinicznej
Zapraszamy również do wysłuchania dalszej części rozmowy z profesor Hanną Serkowską – tym razem na temat dyskryminacji ze względu na wiek, starości i współwystępujących z nią często chorób, a także o roli metafory w mówieniu i myśleniu o chorobie:
Kiedy jutro nie jest projektem, tylko nadzieją (cz. 2 rozmowy z Prof. Hanną Serkowską).
Seria podcastu "Spotkania Biuletynu", zatytułowana “Polonistyka zaangażowana”, realizowana jest w ramach projektu "Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata". Dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II” (numer projektu: NdS-II/SP/0264/2024/01).
Strona projektu: https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/projects/polonistyka-wobec-wyzwan-wspolczesnego-swiata,1851/details
* * *
Intro i outro
Muzyka Piotr Lakwaj, czyta: Aldona Brycka-Jaskierska
Producent: Torba reportera i podcastera
Identyfikacja wizualna i projekt okładki: Klaudia Węgrzyn
* * *
Zachęcamy do zadawania pytań i dzielenia się przemyśleniami na temat naszego podcastu: biuletyn.polonistyczny@ibl.waw.pl.
* * *
Media społecznościowe "Biuletynu Polonistycznego":
Information
Członkini i sekretarz Zespołu Języka w Medycynie Rady Języka Polskiego PAN oraz Polskiego Towarzystwa Komunikacji Medycznej. Należy do Polskiego Towarzystwa Językoznawstwa Kognitywnego. Od 2019 r. współpracuje z Fundacją Języka Polskiego (robi audyty i prowadzi szkolenia z zakresu prostego języka i efektywnej komunikacji), od 2022 r. jest członkinią zarządu FJP.
Udział w projektach:
- od 2024 – Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata
- 2023-2024 – Seed 4EU+ Naming for Othering in a Diversified Europe across Selected European Languages
- 2021-2022 – Choroba w ujęciu semantyki ramowej
- 2016-2018 – SYNAMET – mikrokorpus metafor synestezyjnych. Formalizacja opisu i wypracowanie efektywnych metod analizy metafor w dyskursie
Wybrane publikacje:
- Semantyka bólu we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwa Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2016.
- Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej, red. M. Chojnacka-Kuraś, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019. https://www.wuw.pl/product-pol-11547-Medycyna-narracyjna-Opowiesci-o-doswiadczeniu-choroby-w-perspektywie-medycznej-i-humanistycznej-EBOOK.html
- Językowe, prawne i dydaktyczne aspekty porozumiewania się z pacjentem, red. M. Kulus, A. Doroszewska, M. Chojnacka-Kuraś, Wydawnictwo PAN, Warszawa 2019. https://publikacje.pan.pl/dlibra/journal/136632
- Komunikacja medyczna – wyzwania i źródła inspiracji, red. A. Doroszewska, M. Chojnacka-Kuraś, A.K. Jankowska, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023. https://www.wuw.pl/product-pol-18462-Komunikacja-medyczna-wyzwania-i-zrodla-inspiracji-PDF.html
- Cele i metody kształcenia kompetencji narracyjnej w ujęciu Rity Charon (na przykładzie opowiadania Alice Munro „Wiszący most”), „Teksty Drugie” 1/2021, s. 81-100.
- Wyrażenie „Certyfikat Super HoSpa” i jego rola w kształtowaniu obrazu opieki paliatywnej we współczesnym dyskursie medycznym, „Poradnik Językowy” 8/2021, s. 69-83.
- Kiedy WALKA staje się PODRÓŻĄ. O przeobrażeniach metafor opisujących doświadczenie chorowania z uwzględnieniem typu i fazy choroby, „Prace Filologiczne” LXXIII, 2019, s. 33-48.
Jest autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018) oraz współredaktorką numeru „Tekstów Drugich” (1/2021) poświęconego medycynie narracyjnej.
Jej najnowszy dorobek to projekty i publikacje poświęcone żałobie, eutanazji, a także depresji i jej obrazom w kulturze współczesnej; depresji dotyczy m.in. artykuł Nie daję łajbie żadnych szans. Depresja: choroba czy rozczarowanie? w „Ruchu Literackim” (2023). Obecnie Hanna Serkowska pracuje nad książką Godzina “D” – języki depresji. Opracowuje też tom zbiorowy o narracjach lekarskich.
See also
Kiedy jutro nie jest projektem, tylko nadzieją. Rozmowa z prof. Hanną Serkowską (część 2)
W drugiej części rozmowy Marty Chojnackiej-Kuraś z Profesor Hanną Serkowską, literaturoznawczynią i italianistką, autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018), pytamy o to, czym są ageing studies (studia nad starzeniem się), dlaczego stygmatyzuje się ludzi starych, czy demencja zawsze musi być postrzegana jako strata i dlaczego potrzebujemy metafor, żeby mówić o chorobie.
Spotkanie jako przywilej. Adrianna Beczek o medycynie narracyjnej w praktyce klinicznej
Spotkanie z pacjentem to przywilej. Rozmowa z człowiekiem, który jest w kryzysowej sytuacji, w trudnym, może najważniejszym momencie życia, jest wyjątkowym doświadczeniem.
Między językiem a medycyną. Marta Chojnacka-Kuraś o medycynie narracyjnej i humanistyce medycznej
The diagnosis lies hidden within the patient's narrative. However, whose voice speaks through it? What is the place of narrative in communication between physicians and medical staff, and between patients and their families? Narrative medicine offers an approach which helps to answer these questions and improve our communication skills. It is playing an increasingly important role in healthcare systems worldwide (at Columbia University, it has already become a separate field of study: https://sps.columbia.edu/academics/masters/narrative-medicine).
Język wobec choroby, starości i zanikania. Medycyna humanistyczna jako szansa
Profesor Hanna Serkowska, literaturoznawczyni, italianistka, od ponad dekady zajmuje się medycyną narracyjną, związkami medycyny, zdrowia i choroby z literaturą i sztuką. Jest autorką m.in. książki Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie (2018) oraz współredaktorką numeru „Tekstów Drugich” (1/2021) poświęconego medycynie narracyjnej. Jej najnowszy dorobek to projekty i publikacje poświęcone żałobie, eutanazji, a także depresji i jej obrazom w kulturze współczesnej. Co sprawiło, że Pani Profesor zainteresowała się tymi tematami? Jakie doświadczenia życiowe i lekturowe miały na to wpływ? Jak badaczka postrzega rozwój medycyny narracyjnej (czy też komunikacyjnej) w innych krajach oraz szanse na jej rozwój w Polsce? Czym są ageing studies (studia nad starzeniem się), których dotyczy wydana w 2018 roku książka Pani Profesor? Dlaczego stygmatyzuje się ludzi starych? Czy demencja zawsze musi być postrzegana jako strata i dlaczego potrzebujemy metafor, żeby mówić o chorobie? Jak można uczynić z choroby swoją własność? O tym wszystkim Profesor Hanna Serkowska opowiedziała dr Marcie Chojnackiej-Kuraś podczas rozmowy, której można wysłuchać w formie podcastu, a która od dziś dostępna jest również do lektury w nieco zmienionym kształcie.