Artykuł / wywiad
„Łączy nas więcej niż tylko wspomnienie olimpiady”. Od udziału w zawodach OLiJP do pracy naukowej
W Polsce Olimpiada Literatury i Języka Polskiego jest prowadzona od jesieni 1970 roku. Poza Polską – od jesieni 1989 roku: najpierw powstała na Litwie, potem we Lwowie, na Białorusi, na Łotwie, na całej Ukrainie, w Czechach, w Rumunii, w szkołach prowadzonych przez Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą (ORPEG).
Gdyby policzyć uczestników, którzy przyjechali spoza Polski do Warszawy na zawody III stopnia, w marcu lub kwietniu każdego roku, byłaby to spora grupa: ponad 300 osób z Litwy, ponad 100 – z Łotwy, trochę więcej z Białorusi, około 200 z Ukrainy i mniejsze grupy z innych państw. Losy laureatów i finalistów spoza Polski potoczyły się bardzo różnie.
Dziś spotykamy się z Laureatkami pierwszych edycji olimpiady na Litwie i Łotwie, które wybrały karierę akademicką: uzyskały stopnie doktora i doktora habilitowanego, piszą książki, publikują artykuły, wykładają na uniwersytetach w Polsce lub poza Polską, prowadzą badania w Polskiej Akademii Nauk.
Co skłoniło je do udziału w Olimpiadzie? Jak wspominają swój udział w zawodach? Jaki miał on wpływ na podjęcie studiów polonistycznych? Czy pomógł im w trakcie studiów lub podjęciu zatrudnienia?
I dlaczego związały się z OliJP na dłużej, jako jurorki? Jak opisują swoje doświadczenie udziału w OLiJP niejako z drugiej strony: osoby zadającej pytania i oceniającej?
W spotkaniu udział biorą:
dr Teresa Dalecka - asystentka w Centrum Polonistycznym Uniwersytetu Wileńskiego. W 1991 roku została laureatką Ogólnopolskiej Olimpiady Literatury i Języka Polskiego i uzyskała stypendium Rządu RP na studia w Polsce. W latach 1991–1997 studiowała filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Jest autorką monografii Dzieje polonistyki wileńskiej 1919-1939 (Kraków 2003), współredaktorką tomu W kręgu idei Miłoszowskich. Studia nad życiem i twórczością Czesława Miłosza (Wilno 2011), podręczników z języka polskiego dla uczniów szkół średnich, a także tłumaczką m.in. tekstów literackich (zamieszczonych w antologii Sen Mendoga).
doc. dr Kinga Geben - od 1997 roku pracownik naukowo-dydaktyczny Centrum Polonistycznego Uniwersytetu Wileńskiego. Jako laureatka OLiJP w 1992 r. rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Jest m.in. autorką monografii Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie, współautorką monografii Język polski na Kowieńszczyźnie. Historia, sytuacja socjolingwistyczna, cechy językowe, teksty, autorką podręczników dla studentów i współautorką słowników.
dr Ewangelina Skalińska - adiunkt w Zespole Europeistyki Literackiej IBL PAN, badaczka romantyzmu polskiego i europejskiego. W 2003 roku została laureatką Olimpiady Literatury i Języka Polskiego. W latach 2008-2023 adiunkt w Katerze Badań nad Romantyzmem i Twórczością C. Norwida na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Autorka m.in. książek Norwid – Dostojewski. Zbliżenia i rekonstrukcje (Warszawa 2014), Rosyjski Mickiewicz. Szkice z historii przekładu (Warszawa 2020). Przekładała utwory, listy i inne teksty Anny Achmatowej, Dymitra Fiłosofowa, Lidii Czukowskiej, Natalii Gorbaniewskiej, wydawała poezję Olgi Daukszty.
dr hab. Inesa Szulska, prof. ucz. – absolwentka filologii polskiej i bałtyckiej na Uniwersytecie Warszawskim, literaturoznawczyni, pracowniczka badawczo-dydaktyczna w Zakładzie Bałtystyki Wydziału Polonistyki UW. W 1997 roku została laureatką Olimpiady Literatury i Języka Polskiego. Stopień doktora uzyskała w roku 2009 na podstawie dysertacji Litwa Józefa Ignacego Kraszewskiego (Nagroda Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, 2010), następnie stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo (2020). Obszar zainteresowań naukowych: badania komparatystyczne polsko-litewskich związków literackich i kulturalnych (XIX – pocz. XX wieku), prezentowane w tomach zbiorowych i czasopismach naukowych w Polsce i na Litwie.
Dalsza część rozmowy jest dostępna jako Wiele twarzy Olimpiady Polonistycznej. Od pracy jednostek do ruchu środowiskowego.
Linki do wymienionych w rozmowie materiałów:
- Przyszłość polonistyki zaczyna się w szkole. Rozmowa z laureatką Olimpiady Języka Polskiego na Litwie [odcinek serii „Polonistyka zaangażowana”].
- Wspomniane przez prof. Inesę Szulską wydarzenie opisane zostało przez nią w artykule Międzynarodowa wystawa „Ziemia Laudy. Co kryje kaseta Sienkiewicza” w Poniewieżu (Litwa), napisanym dla "Biuletynu Polonistycznego" już po publikacji odcinka (o wystawie zob. także: Międzynarodowa wystawa „Ziemia Laudy. Co kryje kaseta Sienkiewicza“ w Poniewieżu na stronie https://wilnoteka.lt/newsdetail/45695)
- Olimpiada Literatury i Języka Polskiego (OLiJP)
- Olimpiada Literatury i Języka Polskiego dla Szkół Podstawowych (OLiJP-SP)
Seria podcastu "Spotkania Biuletynu", zatytułowana “Polonistyka zaangażowana”, realizowana jest w ramach projektu "Polonistyka wobec wyzwań współczesnego świata". Dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa II” (numer projektu: NdS-II/SP/0264/2024/01).
Strona internetowa projektu: https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/projects/polonistyka-wobec-wyzwan-wspolczesnego-swiata,1851/details
Intro i outro
- Muzyka Piotr Lakwaj, czyta Aldona Brycka-Jaskierska
- Producent: Torba reportera i podcastera
Identyfikacja wizualna i projekt okładki: Klaudia Węgrzyn
Media społecznościowe "Biuletynu Polonistycznego":
Informacje
Autorka m.in. edytorskiego opracowania Krytyki literackiej i artystycznej oraz studiów historycznoliterackich Jana Kasprowicza (t. 8 cz. 1 Pism zebranych pod red. Romana Lotha, Warszawa 2016), Listów Julii Dickstein-Wieleżyńskiej do Adolfa Chybińskiego. Wokół biografii Mieczysława Karłowicza, „Pamiętnik Literacki” 2016, zesz. 3 s. 199-234, Ku rekonstrukcji portretu. Julia Dickstein-Wieleżyńska w zwierciadle listów do Jerzego Eugeniusza Płomieńskiego, "Sztuka Edycji" 2024, nr 1, s. 189–205 oraz rozpraw o twórczości Julii Dickstein-Wieleżyńskiej.
Interesuje się biografistyką, edytorstwem, epistolografią, humanistyką cyfrową, promocją humanistyki, zjawiskiem podcastingu oraz związkami medycyny i humanistyki.
Pod kierunkiem prof. Ewy Głębickiej przygotowała w IBL PAN rozprawę doktorską Julia Dickstein-Wieleżyńska (1881-1943). Monografia życia i twórczości, obronioną z wyróżnieniem w 2024 roku w IBL PAN.
ORCID ID: 0000-0001-8079-0732
Kontakt: mariola.wilczak@ibl.waw.pl
W roku 2009 obroniła rozprawę doktorską Litwa Józefa Ignacego Kraszewskiego (Nagroda Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, 2010; wyd. 2011).
Stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo uzyskała na podstawie osiągnięcia naukowego w formie cyklu artykułów powiązanych tematycznie pt. „Obrazy litewskie” w literaturze polskiej drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Studia imagologiczno-recepcyjne (2020).
Obszar zainteresowań naukowych:
badania komparatystyczne polsko-litewskich związków literackich i kulturalnych (XIX – pocz. XX wieku), prezentowane w tomach zbiorowych i czasopismach naukowych w Polsce i na Litwie.
Biogram naukowy: http://baltystyka.uw.edu.pl/?page_id=189
Wykaz publikacji: http://baltystyka.uw.edu.pl/?page_id=7268
Urodziła się w 1974 roku w Wilnie. Jako laureatka Ogólnopolskiej Olimpiady Literatury i Języka Polskiego rozpoczęła w 1992 r. studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1997 r. ukończyła studia, otrzymując dyplom magistra filologii polskiej z wyróżnieniem. Studia doktoranckie odbywała w latach 1998-2002. W 2002 roku obroniła pracę doktorską pod kierunkiem prof. dra hab. Stanisława Dubisza.
Jest autorką monografii: K. Geben (2003) Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie, Warszawa: Elipsa, współautorką monografii: H.Karaś, K.Rutkowska, K.Geben, V.Ušinskienė, Język polski na Kowieńszczyźnie. Historia, sytuacja socjolingwistyczna, cechy językowe, teksty, Warszawa-Wilno: Elipsa oraz współautorką dwóch słowników.
Jest autorką podręczników dla studentów: K. Geben (2019), Współczesny język polski. Swoistość języka polskiego na Litwie, Vilniaus universiteto leidykla; K. Geben (2013), Kultura języka polskiego. Zmiany słownikowe w polszczyźnie mówionej na Litwie, Vilniaus universiteto leidykla oraz współautorką podręcznika do szkół polskich na Litwie. Zamieściła około 50 artykułów w pracach zbiorowych i czasopismach naukowych.
Popularyzuje wiedzę o poprawności językowej na łamach prasy wileńskiej, w Radiu Znad Wilii (np. http://zw.lt/zw-tv/gramatyczne-poniedzialki-z-zw-lt-pozdrawiam/) oraz w pismach wydawanych przez „Wspólnotę Polską” (np. http://wspolnotapolska.org.pl/pismo/2018-001_2.pdf, http://odnswp.pl/wp-content/uploads/2019/01/uju_1_2018.pdf).
Od lat bierze udział w pracach komisji oceniającej Olimpiady Literatury i Języka Polskiego na Litwie, prowadzi seminaria dla nauczycieli we współpracy z Wydziałem Oświaty Rejonu Wileńskiego i z Kołem Metodycznym Polonistów m. Wilna.
Zobacz także
Wiele twarzy Olimpiady Polonistycznej. Od pracy jednostek do ruchu środowiskowego
Pierwszą część rozmowy z laureatkami Olimpiady Literatury i Języka Polskiego z Litwy i Łotwy, które obrały drogę polonistyczną i obecnie pracują naukowo, zakończyliśmy wspomnieniem osób, które szczególnie zapadły naszym Rozmówczyniom w pamięć. Wspomnieliśmy nauczycieli, który odegrali kluczową rolę w inspirowaniu młodzieży do zgłębienia zagadnień polskiej literatury i kultury oraz języka polskiego. Rola nauczycieli jest szczególnie godna podkreślenia. Angażują się w pełni w przeprowadzenie swoich uczniów przez zawody olimpijskie, bez gwarancji, że młodzi ludzie odniosą w nich sukces i wybiorą dalej drogę polonistyczną. Znaczna część laureatów ukończyła polonistykę lub inne filologie, ale niektórzy wybrali ekonomię, nauki społeczne, prawo, stosunki międzynarodowe, nauki ścisłe. Nasuwa się pytanie: co udział w olimpiadzie daje młodym ludziom, którzy decydują się na podjęcie studiów na całkowicie innych kierunkach naukowych?
Przyszłość polonistyki zaczyna się w szkole. Rozmowa z laureatką Olimpiady Języka Polskiego na Litwie
Dla wielu polonistów przygoda z literaturą i językiem rozpoczyna się na długo przed otrzymaniem wyników rekrutacji na filologię polską. Taką okazją do sprawdzenia swoich umiejętności oraz zetknięcia się ze środowiskiem akademickim jest Olimpiada Literatury i Języka Polskiego, organizowana przy Instytucie Badań Literackich PAN od 1970 roku. Trzystopniowe zawody sprawdzają wiedzę literacką licealistów oraz ich umiejętności w zakresie interpretacji tekstów kultury, argumentacji wypowiedzi i znajomości zasad poprawnej polszczyzny.
Warsztaty maturalne Olimpiady Literatury i Języka Polskiego
„Warsztaty maturalne” Olimpiady Literatury i Języka Polskiego pomyślane zostały jako cykl wykładów jurorów Olimpiady dla uczniów oraz nauczycieli, dla olimpijczyków, ale nie tylko. Wykłady są dostępne na Facebooku oraz na kanale YouTube.
Żeromski górą! O Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego na Litwie rozmawiamy z doc. dr Ireną Fedorowicz
Zakończyły się zmagania uczniów w LV edycji Olimpiady Literatury i Języka Polskiego. Przed nami gala zakończenia, która odbędzie się 30 maja w Warszawie. Od roku szkolnego 1989/90 Olimpiada przeprowadzana jest także poza Polską, w Ukrainie, Rumunii, na Łotwie i Litwie. Młodzież z innych krajów bierze udział w Konkursie Polonistycznym organizowanym przez Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą. O polonistycznych zmaganiach olimpijskich na Litwie rozmawiamy z doc. dr Ireną Fedorowicz z Centrum Polonistycznego na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wileńskiego.